Esin KUYUCU – 5 yaş gelişim yaşı, okul öncesi gelişim döneminde yer almaktadır.5 yaşındaki çocuk artık davranışlarında ve duygularında daha çok kontrol ve farkındalık sahibidir. Dikkat süresinin ve dikkat kalitesinin artmasıyla birlikte anlama, kavrama ve uygulama becerisi de gelişmektedir. 5 yaşındaki çocuğun, öğrenmeye ve kendini geliştirmeye dair algıları artık daha açıktır.
Bedensel ve Motor Gelişimi
- Beden koordinasyonları gelişmektedir.Önceki yaşlara göre daha iyi dengede durur ve hareketlerini daha iyi kontrol edebilir.
- Parmak kasları artık daha çok gelişeceğive özbakım konusunda çocuk bilinçleneceği için kendi kıyafetlerini giyme ve çıkarma sorumluluklarını alabilirler. Düğmelerini açıp kapayabilirler, fermuarlarını indirip çekebilirler. Bu yaş çocukları ince kasları dahilindeayakkabı bağlamayı öğrenebilirler.
Sosyal Gelişim ve Oyun
- 5 yaşında olan çocuklar, duygularını daha anlamlı ve sebep sonuç ilişkisi dahilinde ifade edebilmeye başlarlar. Örneğin, “arkadaşım benimle oyuncağını paylaşmadığı için üzüldüm.” diyebilirler.
- Okul öncesi çocuklar, sosyal çeşitlilik içinde olmayı severler. Başkalarıyla iyi geçinmenin bir parçası olarak, çocuğunuzun özür dilediğini, kuralları kabul ettiğinive sorgulayarak benimsediğini, başkalarının duygudurumunu paylaştığını görebilirsiniz.
- 5 yaş çocukları duygularının bilinçli farkındalıklarını kazanmaya başladıkları için oyun, onların gelişimlerini görebileceğimiz bir kanal olarak karşımıza çıkar. Çocuklar aynı zamanda bu yaşta hayal ürünü oyunu ve kurgu ile gerçeklik arasındaki farkı öğrenirler. Çocuklar bu yaş grubunda cinsiyetinin daha fazla farkındadır ve cinsiyete dayalı oyunlar oynamak isteyebilirler. Örneğin, kızlar kurgulanan oyunda ‘anne’ olarak oynamak isteyebilir,öğretmen olmak veya evlenmek gibi farklı rollerle de oyun kurgulayabilir.
Bilişsel Gelişim
- 5 yaş çocuğu karşıt ve zıt anlamlı ifadelerini kavrayabilir (hızlı – yavaş, yüksek – düşük).
- Harf ve rakamların isimlerini bilirler ve yazabilirler.
- Zaman, mekan ve miktar kavramlarını bilirler.
- Çocuklar kendi adresini hatırlayabilirler ve sol ile sağ arasındaki farkı bilebilirler. Arasında, yanında, önünde, arkasında gibi yön kavramlarını bilebilirler.
- Çocukların dili 4-5 yaşlarında çok gelişir. Çocuğunuzun resimli kitaplar üzerinden kurgusal hikayeler anlatmayı ve sohbet etmeyi sevdiğini fark edebilirsiniz. Daha net konuşabilirler ve karmaşık cümleler kurabilirler.
Dil Gelişimi
- Akıcı konuşmaya başlayan 5 yaş çocuğu kendisine söylenenleri doğru olarak anlayabilir ve tekrarlayabilir.
- Bazı harfleri söylemekte sorun yaşasa da söyledikleri çok net anlaşılır. Cümle dil bilgisine uygundur.
- Çocuğunuzun resimli kitaplar üzerinden kurgusal hikayeler anlatmayı ve sohbet etmeyi sevdiğini fark edebilirsiniz.
- Adını, soyadını, yaşını, doğum gününü bilir, sorulduğunda söyler.
- Olayların neden ve nasıl olduğuyla çok ilgilidir, basit açıklamalarla ikna olmaz. Sürekli ayrıntı ister. Kendisi de ayrıntıvererek konuşur. Bazı soyut kelimeleri henüz anlayamadığı için bu kelimeler üzerine sık sık soru sorar.
5 Yaş Gelişim Dönemi İçin Öneriler
- Hayali ve yaratıcı oyun için zaman ayırın. Oyun; okul öncesi çocukların sevinç, heyecan, öfke ve korku gibi duyguları ifade etmesine yardımcı olur.
- 5 yaş çocuğunuzla paylaşmayı ve sırayla oynamayı içeren oyunlar oynayın. Oynarken, ‘şimdi legoyu inşa etme sırası bende, sonra sıra sende’ veya ‘mavi blokları benimle paylaş, ben de kırmızı blokları seninle paylaşacağım’ gibi şeyler söyleyin. Paylaşmak, bu yaştaki çocuklar için geçmiş yaş dönemleri krizlerinden sonra hala zor olabilir bu yüzden çocuğunuzu sosyal çeşitlilik bağlamında destekliyor olmak ve paylaşma davranışlarında çocuğu pekiştirebilmekoldukça önemlidir.
- Çocuğun ilerleyen zamanda iyi arkadaş ilişkileri kurabilmesi adına onu sosyal beceriler konusunda destekleyin.Aynı zamanda sosyal diyaloglar konusunda çocuğunuza rol model olmalısınız ve sizi örnek alarak taklit etmesi için imkan yaratmalısınız.
- Problem çözme becerisini geliştirmek adına çözüm üretmeimkanı sağlayabilirsiniz.Örneğin, okulda nelerin hoşuna gidip gitmediğini sorduğunuzda eğer hoşuna gitmeyen bir şey olduğunu söylerse, ona bu hoşuna gitmeyen şey ile baş etmek için ne yapabileceğine dair alternatif seçimler üzerine konuşmalar yapabilirsiniz.
